Conversas cuánticas son unha serie de entrevistas ficticias a personaxes que, segundo o subxectivo e ás veces extravagante criterio do autor, resultaron relevantes na historia do Real Club Deportivo. O autor asume a responsabilidade de calquera erro histórico que poida producirse, voluntario ou non, de ningún xeito imputábel ás fontes consultadas. Pasen e lean!

Batemos por casualidade cun artigo sobre o pasamento no 2012 de Manuel Fernández Fernández, máis coñecido como Pahíño. Ao lelo, éntranos o devezo de entrevistar un dos mellores dianteiros da historia do fútbol galego. Analizamos a posibilidade de concertar con el unha Conversa Cuántica.

Non é fácil. Os algoritmos non lles acaban de cadrar aos técnicos, polo que nos resulta imposíbel choutar até as dúas primeiras datas elixidas. Porén, á terceira vai a vencida, e outórgannos a cobizada cita coa CEDIS para viaxarmos até o 1 de setembro de 1955.

Aquel serán, saímos da máquina nuns cantóns seme-desertos. Tras mirar a hora, dámoslles sebo aos pés e camiñamos a bo paso cara a Riazor. Ao achegármonos á nosa meta ouvimos berros de ánimo intercalados con ostensíbeis protestas, posibelmente causadas por decisións do colexiado do encontro.

Estase a celebrar o Trofeo Teresa Herrera, que nesta edición enfronta ao Deportivo da Coruña contra o Athletic Club de Bilbao. Temos xa á vista as arcadas do estadio cando un enorme estoupido de xúbilo asolaga a baía coruñesa. «Marcou Pahíño», di o meu acompañante. Eu asinto coa cabeza. Pahíño vén de anotar na prórroga o tanto que permitirá ao Deportivo gañar o primeiro Teresa Herrera da súa historia.

Despois do xogo, os viaxeiros temos o privilexio de acceder ao vestiario de Riazor. Pouco a pouco os xogadores do Deportivo van marchando, desfilando diante de nós, que agardamos agochados tras a porta. Vemos pasar auténticas iconas da historia do deportivismo, como un novísimo Arsenio Iglesias ou un exultante Juan Acuña, o mítico “Xanetas”. Por fin, unha cara morena asoma polo oco da porta para convidarnos a entrar. Avanzamos silandeiros, como se estivésemos a profanar un lugar sagrado. Alí dentro cheira a xabrón e linimento. Sentamos nun dos bancos do vestiario e comezamos a entrevista.

Tiñamos tanto de que falar con vostede, que decidimos seguir unha orde cronolóxica. Así que vaiamos ao comezo. Fálenos un pouco como foron os seus inicios na práctica do fútbol.
Oi, onde vai iso! Comecei a darlle couces ao coiro en San Paio de Navia, no equipo local. Despois aínda xoguei un tempiño no Arenas de Alcabre antes de entrar na “casa grande”.

Refírese ao Celta?
Deixémolo na “casa grande”. Non vou nomear ese nome no vestiario de Riazor, que algún se pode pór nervioso. Lembro que xa daquela me chamaban Paíño. Aínda que sen o h. Ese foi un invento posterior.

Fálenos diso.
Desde que era un cativo todo o mundo me chama Paíño, que é o segundo apelido de meu pai. O paíño tamén é unha ave mariña que aniña na terra, onde escarva un gran burato no que deposita un único ovo. Moita xente pensa que o alcume vén de aí, porque adoito marchar un só gol por partido. Mais nada que ver! É por meu pai. Anos despois, xa xogando no Celta, un xornalista do Faro de Vigo engadiu o h, e así ficou.

Manuel de Castro “Hándicap”.
Ese mesmo. Vexo que fixeron os deberes. Disque foi por motivos estéticos.

Despois, como di vostede, entrou na “casa grande” do fútbol vigués. Alí tivo unha etapa chea de éxitos.
Tiven, iso é certo. Botei alí cinco anos. A mellor tempada foi a 47-48, na que quedamos cuartos na liga e chegamos á final de Copa. Foi, ademais, o ano no que acadei o meu primeiro trofeo Pichichi, ao marcar 23 goles. Despois, tamén houbo de todo…

Refírese a cousas malas?
Bah, non quero estenderme moito no tema. Os xogadores somos escravos dos clubs. Eu plantei ao Celta porque estaba até os collóns. Nunca me sentín suficientemente valorado aló.

Supoño que eses problema axudaríano a tomar a decisión de marchar ao Real Madrid.
O ambiente non era bo, para que negalo. Un día apareceu pola miña casa un representante do Real Madrid e fíxome unha oferta. Cando souben que Miguel Muñoz, que daquela era compañeiro meu no equipo, marchaba tamén para aló, fixen as maletas e fun canda el. E non me arrepentín.

No Madrid botou sete anos. Como recorda o seu paso por ese club?
Moi positivamente. Non pode ser doutro xeito. Foi un escaparate incríbel e puiden vivir momentos realmente máxicos. Tiven unha media de case un gol por partido ao longo deses anos, que se di axiña! Na 51-52 acabei novamente como máximo goleador da categoría con 28 goles. E non pensen que foi sinxelo! Para iso tiven que rivalizar con dianteiros como Zarra, Pruden ou Mundo, que non son ningúns miñaxoias.

Porén, non chegou a xogar con Di Stéfano.
Teríame gustado, non crean. Mais non me arrepinto do camiño que escollín. A súa chegada ao club tapábame o sitio no once titular. Con todo, despois dun partido contra o Real Madrid en Chamartín, o louro arrimouse a min e espetoume: “Che, cariño, yo lamenté mucho que te fueras, porque si hubieses jugado a mi lado acabamos con los números del marcador”.

Mais non foi así, e acabou defendendo as cores do Deportivo da Coruña.
Dígolles a verdade? Antes de fichar polo Deportivo veu verme Helenio Herrera. Estaba moi interesado en levarme con el para o Atlético de Madrid. Era unha boa oportunidade, e nin sequera tiña que mudar de casa. Estaba case decidido a aceptar a oferta. Mais que pasou? Que a miña dona, que é coruñesa, acabou por inclinar a balanza. Así que aquí estou. E contento.

Como se definiría Pahíño como dianteiro?
Home, pois o certo é que non destaco pola miña técnica, todo hai que dicilo. Pola contra, teño unha gran facilidade para o remate, tanto coa esquerda como coa dereita. Ademais, domino ben o xogo aéreo.

Malia os seus espectaculares números goleadores, non pode dicirse que contase moito para os seleccionadores españois. Só tres internacionalidades.
Non participei moito. É certo. E iso que aproveitei ben as miñas oportunidades. Xa no meu debut anotei un tanto contra Suíza.

E a que cre vostede que se debe iso?
[Pahíño míranos estrañado, analizando a nosa pregunta]
Vostedes veñen de lonxe. Aínda así, acho que coñecen a resposta.

Talvez polas súas ideas esquerdistas?
Iso díxoo vostede. Non me sinto cómodo falando dese tema. Aquí as paredes ouven. Nesta España de hoxe hai que tragar moita merda, ademais de ter influenzas se queres que non che pase nada.

É certo que no vestiario da selección riu dun comentario do Xeneral Gómez Zamalloa, dirixente federativo?
A ver, non me rin. Estabamos a xogar contra Irlanda. Os rivais eran tipos altos e fortes. Nalgúns casos sacábanos unha cabeza. O Xeneral entrou no vestiario para animarnos, supoño. Cando berrou aquilo de “cojones y españolía”, eu non puiden evitar sorrir. Non o fixen adrede, foi algo instintivo. Así que xa ven: un sorriso custoume ir ao Mundial de Brasil.
Din de vostede que é un futbolista atípico, que ten unha grande afección pola lectura.
Teño. Xa desde rapaz. Para min é un gozo. Ademais, o feito de viaxar moito permíteme o acceso a libros que doutro xeito non podería conseguir.

Por exemplo?
[Revira na boca un sorriso largo como un deserto]
Vanme buscar vostedes a ruína, eh! Nunha entrevista en Inglaterra confesei que lía a Tolstoi, e non vexan a lea que se formou! Por aquí non está moi ben visto ler autores rusos. Para compensar, leo tamén escritores norteamericanos. Gústame moito Hemingway, por exemplo.

Ten bo gusto.
Seino!

Xa para ir rematando a entrevista: como ve o seu futuro cando deixe o fútbol?
Se cadra probarei como adestrador, aínda que coido que carezo do sentido necesario da disciplina para trunfar nesa profesión. Non sei. Cando chegue o momento pensarei algo.

Máis Conversas cuánticas:

Federico Fernández-Amor Calvet, fundador do que agora coñecemos como RC Deportivo: “O football estendeuse pola cidade como un andazo de sarampelo”.

Luis Otero, xogador que deixou o Celta polo Dépor en 1924: “A conmoción en Vigo pola miña marcha foi enorme”.

Bebel García, deportivista fusilado en 1936: “Como futbolista, igual que na vida, doulle coa esquerda”.

Santiago Rey Pedreira, arquitecto do moderno estadio de Riazor: «Riazor é un adiantado aos tempos vindeiros».

Helenio Herrera, ex adestrador do RC Deportivo: «No fútbol non existe a maxia, só a paixón e a loita».

Rafael Franco, delantero de la Orquesta Canaro: «O subcampionato de Liga é un fito que quedará para a historia».

Juan Emery, ex portero do RC Deportivo: “Estes dous rapaces, Amancio e Veloso, han dar moito que falar nisto do fútbol”.